Prikaz filma Pavela Pavlikovskog Hladni rat, vanvremenskog klasika vrednog gledanja.
Hladni rat je film poljskog režisera Pavela Pavlikovskog iz 2018. godine čija se radnja odvija u Poljskoj, Parizu, Berlinu i Jugoslaviji. Crno-beli snimak, patinirani ton, format 4:3, stvara retro utisak i podseća na niz starih crno-belih fotografija. Film upravo tako i funkcioniše – kao album pun sećanja na ljubavnu priču iz 50-ih godina. Žanrovski je veoma teško klasifikovati ovaj film. On je pre svega drama, ali i romansa, puna istorijskih fakata kao i biografskih elemenata iz života Pavlikovskovih roditelja. Uz sve navedeno, ovo je i film o muzici.
Sam naslov filma nagoveštava i njegovu temu – Hladni rat: rat između istoka i zapada, između socijalizma i kapitalizma, između tradicionalnog i modernog, ljubavni rat između Zule (Joanna Kulig) i Viktora (Tomasz Kot)… Čak i muzika u filmu dočarava dve krajnosti: muziku koja je simbol nacionalnog ponosa i muziku koja je simbol slobode. Tako muzika u filmu postaje, pored Zule i Viktora, treći glavni lik.
Viktor je muzikolog i pijanista koji prikuplja autentične poljske narodne pesme sa ciljem otvaranja muzičkog i plesnog narodnog ansambla „Mazurek“. Zula je seljančica, devojka sumnjive prošlosti koja se prijavila na audiciju. Viktor je zapazio po neobičnom glasu i divljoj prirodi i između njih dvoje rađa se ljubav.
Arhaičnu, oskudnu i ruralnu formu narodnih pesama, Viktor je pretvorio u bogate muzičke i scenske aranžmane elitne kulture. Međutim, u posleratnoj Poljskoj, etnografsko prerasta u ideološko, a folklorna grupa dobija ulogu komunističkog misionara. Narodna muzika postaje zaštitni znak staljinske epohe i propagandno sredstvo sa ciljem ukidanja buržoaske i elitističke kulture. Zbog toga Viktor napušta Poljsku i odlazi na zapad težeći umetničkoj slobodi. Tako se putevi Zule i Viktora razdvajaju da bi se kasnije ponovo ukrstili dolaskom Zule u Pariz.
Stara poljska pesma „Dwa serduzska” upotrebljena je kao simbol njihove ljubavi. Reči i melodija ove pesme govore više nego što sami glavni junaci govore o svojim osećanjima. Tokom filma, pesma se ponavlja i prolazi kroz niz različitih aranžmana. Dok se narodna verzija pesme guši u restriktivnoj socijalističkoj sredini, džez verzija, koju izvodi Viktor u pariskom bistrou, stavlja u prvi plan kreativnu i životnu slobodu.
Zula maestralno izvodi džez verziju koju je aranžirao Marcin Masecki, međutim, stiče se utisak da joj nedostaje inspiracija koju je pronalazila u muzici iz svoje domovine. Boemski umetnički krugovi u pariskim i berlinskim klubovima, bili su Viktorov dom, ali ne i Zulin. Pavlikovski u drugom delu filma koristi muziku Džordža Geršvina, Čarli Parkera, pa i muziku iz crtaća Tom i Džeri kako bi istakao razliku između zapadne i istočne kulture.
Pesma „Around the clock“ koju izvodi Bil Hejli, je savršeno sredstvo za prekidanje osećaja melanholije u filmu kod publike, ali je pijanu Zulu pokrenula na divlji ples kojim je izrazila svo svoje razočarenje, frustraciju, nezadovoljstvo i nostalgičnost. Na kraju filma čuje se i Goldberg varijacija na Bahovu muziku, koja kako kaže Pavlikovski „poziva na pomirenje sa životom, ma kakav taj život bio“.
Mnogi kritičari su kao mane ovog filma videli površan narativ, sporu radnju i repetativnost sastanaka i rastanaka Zule i Viktora. Međutim, Pavlikovski je dobrim izborom muzike ispričao više nego što bi bilo kojim narativom moglo da se kaže. Muzikom je dočarao zabranjenu romansu Viktora i Zule i naglasio razlike unutar podeljene Evrope. Muzika mu je pomogla da izrazi lične stavove o pojedinim pogledima istorije svoga naroda. Kombinacijom priče, istorije, slike i muzike dobija se celina u kojoj ništa ne manjka. Fotografija u filmu „Hladni rat“ jeste crno-bela, ali muzika je ono što mu daje mnogo boja. Pavlikovski je još jednom uspeo da napravi vanvremenski klasik vredan gledanja.
Đurđa Milanović
Pratite nas: https://www.facebook.com/vitraz.net/
